African Vibes: een reflexief feestje?

Als sociale wetenschappers zijn we er nog lang niet over uit wat ‘cultuur’ nou precies is. Het debat is nog in volle gang, en de vraag is of we ooit tot een eenduidige definitie komen. Waar we wel over uit zijn is wat cultuur in elk geval niet is: een lolletje of een grapje. We worden vanuit ons vakgebied geacht alle leefwerelden, alle manieren waarop mensen de wereld trachten te zien, begrijpen en vorm te geven, serieus te nemen en bovenal te respecteren. We horen kritisch te kijken naar onze eigen positie ‘in het veld’ en krijgen talloze colleges over ethiek, maar soms lijkt zelfreflectie en ethische verantwoordelijkheid te worden vergeten wanneer men weer ‘uit het veld’ stapt, terug in de eigen comfortzone. Maar is er eigenlijk wel zo iets als ‘het veld’? Alle kennis die ik op heb gedaan en nog steeds elke dag opdoe is voor mij een spiegel. Voor mij, zou je kunnen zeggen, is het leven een groot sociaal wetenschappelijk onderzoek en de wereld een groot veld. Sociale wetenschappen gaan niet uitsluitend over ‘de ander’, ergens ver weg,sociale wetenschappen gaan juist heel erg over onszelf en onze eigen positie in het grote veld dat de aardbol heet. Het gebrek aan dit besef wordt pijnlijk duidelijk wanneer studiegenoten elkaar onderling wijzen op ethische misstappen.

Enkele studieverenigingen van sociale wetenschappen aan de UvA organiseerden een ‘African Vibes’ feestje. Een verkleedfeestje, waar je in je ‘Afrikaanse’-outfit kon dansen op ‘old-skool hip-hop en R&B’. Hoewel het al zeer discutabel is of old-skool hip-hop en R&B passen op een feestje dat naar zeggen van de organisatie over het Afrikaanse continent gaat, wezen een aantal studenten op het risico van stereotypering en ridiculisering dat vaak gepaard gaat met verkleedpartijtjes. Met name het feit dat de organisatie als verkleedtip had gegeven ‘haal je lakens van je bed en knoop ze om je hoofd’ was een reden voor een aantal studenten om kritiek te leveren. Deze verkleedtip werd daarop aangepast, maar de geleverde kritiek schoot in het verkeerde keelgat van velen, waardoor er een reactiestroom ontstond in de trant van ‘niet zeiken en niet aanstellen’. De kritische studenten werden ervan beschuldigd zich ‘moreel verheven’ te voelen en zelfs, jawel, last te hebben van ‘zanderige vagina’s’.

Het is een terugkerend element: studieverenigingen die dit soort verkleedfeestjes houden zonder zich bewust te zijn van uitsluitingsmechanismen die hiermee gepaard kunnen gaan. Voor sommige studenten is een dashiki of een boubou namelijk geen kostuum, maar onderdeel van hun identiteit of culturele achtergrond. Het is belangrijk om stil te staan wat het betekent voor die studenten om deze kleding op Facebook langs zien komen als ‘verkleedtip’, of om foto’s te zien van medestudenten die deze kleding imiteren en er wellicht stereotyperende dansjes bij uitvoeren. Voor hen is het niet ‘grappig’ of ‘leuk’ om een dergelijke verkleedpartij te houden, en in het ergste geval kan dit (onbedoeld) studenten kwetsen en uitsluiten. Daarnaast zijn er nog vele andere opmerkingen of gedragingen waardoor studenten zich niet thuis voelen op de universiteit en binnen of binnen hun studievereniging, zo liet de I Too Am UvA campagne uit 2014 al zien. Dat terwijl studieverenigingen juist een belangrijke bijdrage zouden kunnen en moeten leveren aan het thuisgevoel op de UvA.

De reflexiviteit waar ik voor pleit geldt niet alleen voor individuen en studieverenigingen, maar is ook belangrijk op facultair en opleidingsniveau. De vraag die daar gesteld moet worden is: waarom reageren studenten zo heftig op het moment dat je hen aanspreekt op de problematische aspecten van hun gedrag? Waarom lijkt een deel van de studenten niet te snappen dat iemand anders’ identiteit geen kostuum is dat ter vermaak een avondje kan worden gedragen? Hoe kan het dat er in plaats van een inhoudelijke discussie een geluid ontstaat dat kritische studenten wegzet als ‘zeikerds’? Zou een diverser en kritischer curriculum eraan kunnen bijdragen dat er meer ruimte is om zulke discussies te voeren?

Onze docenten hameren dan wel continu op het belang van reflectie op onze essays en papers, maar de discussie rondom het ‘African Vibes’-feestje laat voornamelijk de noodzaak zien van reflexiviteit ten aanzien van ons eigen gedrag, het curriculum en de inclusiviteit van studieverenigingen.

Auteur: Sherilyn Deen

Dit artikel werd origineel geplaatst via Amsterdam United: 
http://www.amsterdamunited.org/opinie/african-vibes-een-reflexief-feestje3/